شیردهی به نوزاد

شیر نخستین غذای نوزاد است. هیچ شیری به‌اندازه شیر مادر بر روند رشد و سیستم ایمنی بدن نوزاد، تأثیر مثبت نمی‌گذارد. به‌همین‌خاطر، پزشکان تأکید زیادی به شیر دادن نوزاد با سینه مادر دارند. شیردهی به نوزاد نیز به‌محض اتمام بارداری آغاز می‌شود. در دوران شیردهی بایستی به نکات متعددی توجه داشت که درادامه مطلب به آن‌ها اشاره کرده‌ایم. درواقع، هرچقدر دانش شما نسبت به مقوله شیردهی به نوزاد بیشتر باشد، این دوران را بهتر می‌توانید سپری کنید.

"شیردهی یک روش طبیعی و مهم برای مادران برای تغذیه نوزادانشان است. شیر مادر با ترکیبی عالی از پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها و مواد مغذی، تغذیه ایده آلی را برای نوزادان فراهم می کند. همچنین تغذیه با شیر مادر فواید بی شماری برای سلامتی مادر و نوزاد دارد. برای نوزاد، تغذیه با شیر مادر می تواند به کاهش خطر عفونت، آلرژی و چاقی کمک کند. برای مادر، تغذیه با شیر مادر می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان کمک کند و همچنین می تواند باعث ایجاد پیوند و بهزیستی عاطفی شود. در حالی که تغذیه با شیر مادر ممکن است چالش هایی مانند یافتن یک موقعیت راحت یا مدیریت یک برنامه شلوغ را به همراه داشته باشد، با حمایت و آموزش مناسب، می تواند تجربه ای رضایت بخش و مفید برای مادر و نوزاد باشد."

شروع شیر دهی به نوزاد پس از زایمان

اولین باری که نوزاد خود را بعد از زایمان در آغوش گرفتید،  می‌توانید شیردهی را آغاز کنید. بدن شما در نوبت اول شیردهی یک شیر خاص به نام آغوز تولید می‌کند که این شیر، بسیار مفید و پرخاصیت است و مانع از بروز عفونت در بدن نوزاد می‌شود. ضمن اینکه نوزاد در بدو تولد بسیار کوچک است و به‌مقدار کمی شیر نیاز دارد؛ اما به‌مرورزمان و همزمان با بزرگ‌تر شدن او بایستی حجم شیر را افزایش داد. همچنین، نوع شیر مادر نیز با گذشت زمان تغییر می‌کند و شیر بیشتری در سینه‌اش تولید می‌شود. درکل، بعد از تولد نوزاد خود می‌توانید شیردهی را شروع کنید.

نحوه شیردهی به نوزاد

نوزاد را نزدیک خود قرار دهید؛ به‌حالتی که صورتش به‌سینه شما نزدیک شود. سپس، نوک سینه را روی لب بالایی نوزاد قرار دهید. به‌محض اینکه نوزاد دهان خود را باز کرد، او را خیلی آرام به طرف سینه خود بکشید و سینه را داخل دهانش قرار دهید. ضمناً، برای اینکه نوزاد راحت‌تر شیر بخورد، سینه خود را با دست نگه‌دارید. توجه داشته باشید که حجم زیادی از هاله رنگی سینه بایستی در دهان نوزاد قرار بگیرد. درصورتی هم که نوزاد شما نتوانست نوک سینه را نگه دارد، نباید نگران و پریشان شد.

گاهی روند شیردهی نوزاد به طول می‌انجامد که نیازمند صبر و حوصله زیادی است؛ به‌خصوص اگر نوزاد شما زودرس باشد. درچنین‌مواقعی از پرستار بخواهید که طرز صحیح شیردهی را به شما آموزش دهد. همچنین، می‌توان با دوشیدن شیر و پمپ کردن آن به شیرخوار کمک کرد. بعد از قوی شدن نوزاد نیز می‌توان این شیر را با کمک وسایلی مانند شیشه شیر به او داد. بعلاوه، شیردهی به نوزاد در شب نیز به‌اندازه روز اهمیت دارد. خود نوزاد در شب به‌دلیل گرسنه شدن بیدار می‌شود که دراین‌مواقع، بایستی طبق مراحلی که گفته شد، روند شیردهی را انجام دهید.

تعداد دفعات و مدت زمان شیردهی به نوزاد

نوزاد در طول شبانه‌روز به 8 الی 12 وعده شیر نیاز دارد. هرچقدر تعداد دفعات شیردهی به نوزاد بیشتر باشد به‌همان اندازه شیر بیشتری در سینه شما تولید می‌شود. هر وعده شیردهی نیز معمولاً 20 الی 30 دقیقه به‌طول می‌انجامد. البته این ارقام مربوط به شیرخواران تازه متولدشده است. بدیهی است با افزایش سن نوزاد، تعداد دفعات شیردهی و مدت زمان آن نیز تغییر می‌کند و بایستی روند شیردهی به کودک را طبق شرایط او و نظر پزشک خود درپیش گیرید. برای مثال برنامه شیردهی در چهارماهگی نوزاد با 3 ماهگی متفاوت خواهد بود.

مدت زمان شیر دهی به نوزاد پسر تفاوت چندانی با مدت زمان شیردهی به نوزاد دختر ندارد. طبق نظر سازمان بهداشت جهانی، بهتر است نوزاد تا 6 ماهگی صرفاً از شیر مادر خود تغذیه کند و غذای کمکی را از 6 ماهگی تا 2 سالگی دریافت کند. بنابراین، مدت زمان شیر دادن به نوزاد پسر و دختر از نظر علم با یکدیگر تفاوتی ندارد. حتی می‌توان بعد از دو سالگی نیز به کودک خود شیر داد و این کار برخلاف تصور عموم کار اشتباهی نیست. درکل، سعی کنید کودک را درکمال رضایت از شیر بگیرید و اقداماتی مانند تلخ کردن سینه پیشنهاد نمی‌شود.

فواید شیردهی به نوزاد با شیر مادر

شیردهی به نوزاد با شیر مادر، فواید زیادی دارد که در قسمت زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• کنترل سطح قند خون: گاهی دیابت بارداری منجر به افت قند خون در کودک می‌شود. کودکانی که قند خون پایینی دارند با مصرف شیر مادر خود بهبود می‌یابند. درواقع، شیر مادر به‌دلیل جذب راحت گلوکز باعث افزایش قند خون می‌شود.


• کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی: شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌های مختلفی است. این آنتی‌بادی‌ها با ویروس‌ها و باکتری‌ها مبارزه می‌کنند؛ به‌همین‌جهت، مصرف شیر مادر توسط نوزاد تا حد زیادی احتمال سرماخوردگی او را کاهش می‌دهد.


• تقویت سیستم ایمنی بدن: بروز مشکلاتی مانند: اسهال کودکان، زردی، عفونت گوش و... در کودکان شایع است که کنترل این موارد با مصرف شیر مادر راحت‌تر خواهد بود. بنابراین، کودکانی که با شیر مادر خود تغذیه می‌شوند، سیستم ایمنی قوی‌تری دارند.

تغذیه مادر در دوران شیردهی

تغذیه مادر در دوران شیردهی اهمیت زیادی دارد. مادران شیرده در 6 ماه اول بایستی 500 کالری اضافی در روز دریافت کنند. میزان کالری در 6 ماه دوم نیز بهتر است بین 400 الی 500 کالری باشد. البته تغذیه مادر نباید صرفاً محدود به کالری شود. مادران بایستی از یک رژیم متعادل و حاوی پروتئین، سبزیجات، میوه و چربی‌های مفید تبعیت کنند. مصرف آب زیاد نیز در طول روز اهمیت دارد. درکل، هرچقدر رژیم غذایی بهتری داشته باشید، کیفیت شیر شما نیز به همان اندازه افزایش پیدا می‌کند.

رژیم غذایی سالم علاوه بر بهبود کیفیت شیر و تقویت نوزاد باعث شاداب شدن مادر نیز می‌شود؛ به‌همین‌خاطر، نباید از آن غافل شد. همچنین، باید از مصرف برخی از غذاها مانند خوراکی‌های تند اجتناب کرد. بسیاری از نوزادان با خوردن غذاهای تند اذیت می‌شوند؛ به‌همین‌دلیل، مصرف آن برای مادران توصیه نمی‌شود. بعلاوه، مصرف برخی از غذاها توسط مادر باعث نفخ در کودکان می‌شود که در چنین مواقعی باید آن‌ها را تا مدتی کنار گذاشت تا کودک اذیت نشود.

آیا نوزاد شیر کافی دریافت می کند؟

مادران همواره این دغدغه را دارند که آیا نوزادشان شیر کافی دریافت می‌کند یا خیر. برای اطمینان از سیر شدن کودک خود بایستی به چند نشانه توجه داشته باشید. از این نشانه‌ها می‌توان به هوشیاری نوزاد در زمان بیداری، خواب کافی، افزایش وزن به‌مرورزمان، خوشحالی بعد از شیر خوردن، کار کردن شکم و کثیف کردن پوشک حدود 4 الی 6 مرتبه در روز اشاره کرد. ضمن اینکه شیردهی به نوزاد در خواب نیز توصیه نمی‌شود. اگر کودک شما در حین شیر خوردن به خواب رفت بایستی شیردهی را متوقف کنید و کودک دلبندتان را در تختش قرار دهید.

نیاز کودک به شیر بعد از 1 سالگی

نیاز کودک به شیر بعد از 1 سالگی، به تدریج کاهش می‌یابد. از یک‌سالگی به بعد بایستی غذاهای مفید را طبق نظر پزشک کودک وارد برنامه غذایی‌اش کنید. به‌عبارتی، با شروع غذا خوردن کودک میزان نیاز او به شیر مادر یا حتی شیر خشک به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. به‌این‌ترتیب، کودک بعد از یک سالگی قدرت هضم بهتری پیدا می‌کند و غذاهای بیشتری را می‌تواند مصرف کند.

چگونگی توقف شیردهی به نوزاد

توقف شیردهی، یک پروسه تدریجی است که کودک درطی آن بایستی با غذاهای جدید آشنا شود. این پروسه با احساسات مختلفی نیز همراه است: از حس غم و اندوه گرفته تا خوشحالی بابت مستقل شدن کودک دلبند خود که هر یک از این حس‌ها موقتی است. درکل، سعی کنید، شیردهی را تا جایی که ممکن است ادامه دهید؛ چراکه بهترین منبع تغذیه برای کودک، همین شیر مادر است. در زمان توقف شیردهی نیز نباید عجول بود. بهتر است برنامه‌ای یک ماهه به‌‌منظور توقف پروسه شیردهی را اجرا کنید.
همچنین، این پروسه نباید در مواقع حساسی مانند دندان درآوردن کودک، خانه‌تکانی یا یک تغییر قابل‌توجه آغاز شود. کودکان در چنین مواقع خاصی معمولاً شیر بیشتری درخواست می‌کنند؛ بنابراین، توقف شیردهی باید در یک زمان مناسب و همراه با آرامش صورت بگیرد. درباره چگونگی انجام آن نیز می‌توان گفت که هر هفته یک جلسه از شیردهی را کم کنید و این پروسه را تا جایی که کودک شروع به شیر خوردن از فنجان یا بطری کند، ادامه دهید. با انجام پروسه توقف شیر به صورت منظم و آهسته، روند تولید شیر در سینه شما نیز به مرور کاهش می‌یابد. بنابراین، هرگز فرآیند شیردهی را به‌یک‌باره قطع نکنید و از یک پروسه تدریجی و مفید تبعیت نمایید.

دلایل خشک شدن شیر مادر

دلایل مختلفی باعث خشک شدن شیر مادر می‌شود که در قسمت زیر به آن‌ها پرداخته‌ایم:

• بارداری مجدد


• احساس اضطراب یا استرس شدید


• مصرف خوراکی‌هایی با کافئین زیاد


• مصرف برخی از داروهای خاص و قرص‌های ضد بارداری

تفاوت شیر خشک و شیر مادر

متخصصان سلامت بر این باورند که شیر مادر بهترین انتخاب تغذیه‌ای برای کودک است؛ اما گاهی برخی مسائل مانند شرایط پزشکی مادر یا سبک زندگی او امکان شیردهی طبیعی به کودک را مختل می‌کند. در چنین‌مواقعی، شیرهای صنعتی معروف به شیر خشک جایگزین شیر مادر می‌شوند. این شیرها با معایب متعددی همراه هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کمبود آنتی‌بادی در شیرخشک، دغدغه تمیز بودن شیشه شیر، امکان بروز نفخ و یبوست کودکان و هزینه بالای خرید آن اشاره کرد.

شیر مادر، نه‌تنها این مشکلات را ندارد؛ بلکه با مزایای مختلفی نیز همراه است. برای مثال، شیر مادر حاوی مواد مغذی، ویتامین‌ها و آنتی‌بادی است و هضم راحتی هم دارد. این شیر مغذی به کودک در دفع عفونت‌های خفیف تا شدید کمک می‌کند. همچنین، شیردهی طبیعی باعث تقویت ارتباط عاطفی میان مادر و نوزاد می‌شود و حس خوبی را در کودک ایجاد می‌کند.

سخن پایانی

شیردهی به نوزاد، یکی از مهم‌ترین کارهای هر مادری بعد از اتمام بارداریش است. مادران در زمان شیردهی، بایستی به نکات مختلفی توجه کنند. برای نمونه، نحوه شیردهی به نوزاد بایستی به‌آرامی و با دقت انجام شود. به‌این‌صورت که ابتدا نوزاد را به خودتان نزدیک کنید و سپس، نوک سینه را بر روی لب فوقانی نوزاد قرار دهید تا به‌محض باز کردن دهانش وارد آن شود. مدت زمان شیردهی، نیز معمولاً از بدو تولد آغاز می‌شود و تا دو سالگی کودک به طول می‌انجامد. البته برخی از کودکان ممکن است بیش از دو سال تمایل به دریافت شیر داشته باشند که این موضوع از نظر علمی مشکلی ندارد. ضمناً، شیر مادر نسبت به شیر خشک ارجحیت دارد و بهتر است این شیر به‌عنوان تغذیه کودک در نظر گرفته شود. جهت کسب اطلاعات بهتر و کامل‌تر در مورد نحوه شیردهی و مدت زمان و تعداد دفعات آن می‌توانید به مطب دکتر امیر زمانی، متخصص اطفال، مراجعه نموده یا از مشاوره آنلاین با ایشان بهره بگیرید.