سرماخوردگی کودکان, علائم و درمان آن

سرماخوردگی یک عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است. این یک بیماری بسیار شایع در کودکان است و می‌تواند توسط ویروس های مختلف ایجاد شود. کودکان معمولاً طی 7 تا 10 روز پس از سرماخوردگی بهبود می‌یابند، اما برخی از علائم ممکن است برای چند هفته باقی بمانند. درمان سرماخوردگی در کودکان معمولاً شامل تسکین علائم با داروهای بدون‌نسخه و ارائه مایعات فراوان است. تمامی علائم و علل سرماخوردگی در کودکان به همراه روش‌های درمان و و داروهایش در متن زیر شرح داده شده است.

سرماخوردگی کودک چیست؟

سرماخوردگی کودک، یک عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است که در کودکان شایع است. سرماخوردگی توسط ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود که این ویروس‌ها به ویژه کودکان رادر معرض ابتلا قرار می‌دهند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز به‌طورکامل توسعه نیافته است و اغلب در تماس نزدیک با سایر کودکانی هستند که ممکن است ناقل ویروس سرماخوردگی باشند. سرماخوردگی بسیار مسری است و به راحتی از طرق مختلف منتقل می شود.  اکثر کودکان بدون هیچ عارضه ای بهبود یافته و این بیماری را پشت سر می‌گذارند. با این حال، در برخی موارد، سرماخوردگی می تواند منجر به عوارض جدی تری شود که نیاز به درمان شدید دارویی با تجویز پزشک دارد.

علائم سرماخوردگی کودکان

علائم سرماخوردگی در کودکان بسته به سن کودک و ویروس خاص عامل عفونت می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، برخی از علائم رایج سرماخوردگی در کودکان عبارتند از:

• آبریزش بینی: کودک سرماخورده ممکن است آبریزش بینی داشته باشد که ممکن است شفاف یا کدر باشد.


• احتقان: گرفتگی بینی کودکان و مشکل در تنفس آن‌ها از طریق بینی ممکن است ایجاد شود.


• عطسه کردن: کودک مبتلا به سرماخوردگی ممکن است مکرراً عطسه کند.


• سرفه کودکان: کودک ممکن است سرفه خشک یا سینه‌ای داشته باشد که ممکن است در شب تداوم بیشتری داشته باشد.


• گلودرد: کودک ممکن است گلودرد داشته باشد که ممکن است ناشی از چکه‌های پس از بینی باشد.


• تب خفیف: کودک ممکن است تب خفیف داشته باشد که معمولاً کمتر از 101 درجه فارنهایت (38.3 درجه سانتیگراد) است.


• خستگی: کودک ممکن است احساس خستگی و بی‌حالی کند.


• از دست دادن اشتها: ممکن است کودک اشتهای خود را از دست بدهد.


• سردرد: کودک ممکن است سردرد داشته باشد

توجه به این نکته مهم است که این علائم ممکن است ناشی از بیماری‌های دیگر باشد و نه فقط سرماخوردگی، همیشه بهتر است در صورت داشتن هرگونه نگرانی درمورد سلامت فرزند خود با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.

علت سرماخوردگی کودکان

علت سرماخوردگی کودک، معمولاً عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است. شایع‌ترین ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی در کودکان می‌شوند، راینوویروس‌ها، کروناویروس‌ها و آدنوویروس‌ها هستند. این ویروس‌ها می توانند بینی، گلو و راه‌های هوایی را آلوده کرده و منجر به التهاب و تولید مخاط شوند. سرماخوردگی بسیار مسری است و هنگام عطسه یا سرفه فرد مبتلا یا با دست زدن به سطوح آلوده و سپس لمس صورت به راحتی از طریق هوا منتقل می شود.

توجه به این نکته ضروری است که سرماخوردگی کودکان می‌تواند توسط ویروس‌های مختلف ایجاد شود و علائم بسته به ویروس خاصی که باعث عفونت می شود متفاوت است. علاوه بر این، مهم است که به خاطر داشته باشید که سرماخوردگی می تواند با بیماری های دیگری مانند آنفولانزا یا آلرژی اشتباه گرفته شود.

روش های انتقال سرماخوردگی کودکان

سرماخوردگی کودکان معمولاً از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شود که هنگام صحبت کردن، سرفه یا عطسه فرد مبتلا منتشر می شود. این قطرات می توانند در دهان یا بینی افرادی که در نزدیکی هستند فرود بیایند یا به داخل ریه‌ها استنشاق شوند. ویروس‌های سرماخوردگی نیز می‌توانند با لمس سطح یا شیئی که ویروس روی آن وجود دارد و سپس لمس دهان، بینی یا چشم‌های خود و بغل کردن و دست دادن منتشر شوند.

عوارض سرماخوردگی کودکان

سرماخوردگی کودکان، اگرچه معمولا خفیف است، اما گاهی اوقات می تواند منجر به عوارض شود. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:

• عفونت های سینوسی: سرماخوردگی می‌تواند باعث التهاب و احتقان در سینوس‌ها شود که می‌تواند منجر به عفونت سینوسی شود. علائم عفونت سینوسی ممکن است شامل: تب کودکان، درد یا فشار صورت و ترشح غلیظ و تغییر رنگ از بینی باشد.


• عفونت گوش کودکان: شیپور استاش که گوش میانی را به پشت گلو متصل می کند، ممکن است در هنگام سرماخوردگی مسدود شود که می‌تواند منجر به تجمع مایع در گوش میانی شود. این مایع می‌تواند عفونی شود و منجر به عفونت گوش شود. علائم عفونت گوش ممکن است شامل درد گوش، تب و مشکل در شنوایی باشد.


• تشدید آسم: سرماخوردگی می‌تواند باعث التهاب و تولید مخاط در راه‌های هوایی شود که می‌تواند تنفس کودک مبتلا به آسم را سخت‌تر کند. این می‌تواند منجر به تشدید آسم شود که ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.


• ذات الریه: در موارد نادر، سرماخوردگی می تواند منجر به ذات الریه شود که عفونت ریه است. علائم ذات الریه می تواند شامل تب، سرفه، درد قفسه سینه و مشکل در تنفس باشد.

عوارض دیگری مانند کروپ، گلودرد استرپتوکوکی، برونشیت و حتی مننژیت نیز ممکن است رخ دهد، اگرچه این موارد بسیار نادرتر هستند. اگر علائم سرماخوردگی کودک شما شدید است یا بیش از یک هفته طول کشید، مهم است که با یک متخصص اطفال مشورت کنید.

درمان سرماخوردگی کودکان

درمان سرماخوردگی کودکان، معمولاً بر کاهش علائم متمرکز است، زیرا هیچ درمانی برای سرماخوردگی وجود ندارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• داروهای بدون نسخه: ضد احتقان‌ها و آنتی هیستامین‌ کودکان می‌توانند به رفع گرفتگی بینی و آبریزش بینی کمک کنند. با این حال، مهم است که قبل از دادن هرگونه دارویی به کودک خود با یک متخصص اطفال مشورت کنید، زیرا برخی از داروهای سرماخوردگی بدون نسخه برای کودکان توصیه نمی‌شود.


• قطره‌ها یا اسپری‌های بینی: این قطره‌ها می‌توانند به شل شدن و پاکسازی مخاط از بینی کمک کنند و تنفس را آسان‌تر کنند.


• مرطوب‌کننده‌ها: استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده در اتاق کودک می‌تواند به افزایش رطوبت هوا کمک کند، که می‌تواند به رفع گرفتگی بینی کودکان و سرفه کمک کند.


• افزایش مصرف مایعات: نوشیدن مقدار زیادی مایعات می تواند به نازک نگه داشتن مخاط و پاکسازی آسان آن کمک کند.


• استراحت: کودکتان را تشویق کنید که استراحت کافی داشته باشد تا به بهبودی بدنش کمک کند.


• مسکن های بدون نسخه: مانند استامینوفن کودکان یا ایبوپروفن، می توانند به تسکین تب و درد کمک کنند.

توجه به این نکته ضروری است که آنتی بیوتیک‌ها در برابر سرماخوردگی موثر نیستند زیرا توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. علاوه بر این، دادن آسپرین به کودک (اسید استیل سالیسیلیک) می‌تواند منجر به بیماری جدی به نام سندرم ری شود، به همین دلیل است که برای کودکان توصیه نمی‌شود.

دارو و شربت سرماخوردگی کودکان

چندین دارو و شربت سرماخوردگی کودکان بدون نسخه برای کودکان وجود دارد. برخی از ترکیبات رایج موجود در این محصولات عبارتند از:

استامینوفن: این یک مسکن و کاهش دهنده تب است که در صورت استفاده طبق دستور برای کودکان بی‌خطر است.

ایبوپروفن: ایبوپروفن نیز مانند استامینوفن یک مسکن درد و تب است. همچنین یک ضد التهاب است که می‌تواند به کاهش تورم در مجاری بینی کمک کند.

داروهای ضد احتقان: اینها می توانند با تنگ کردن رگ های خونی در مجرای بینی به رفع گرفتگی بینی کمک کنند. اما برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شود.

آنتی هیستامین: این‌ها می توانند به از بین بردن عطسه، آبریزش بینی و خارش ناشی از آلرژی کمک کنند. اما برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود.

اکسپکتورانت: این ها می توانند به شل شدن و حذف مخاط از ریه ها کمک کنند و سرفه را آسان تر کنند.

آیا داروی سرماخوردگی کودکان خطرناک است؟

زمانی که داروی سرماخوردگی برای کودکان طبق دستور مصرف شود می‌تواند بی‌خطر باشد، اما مهم است که همیشه دستورالعمل‌های روی برچسب را دنبال کنید و قبل از دادن هر دارویی به کودک با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. مشخص شده است که داروهای سرماخوردگی و سرفه بدون نسخه (OTC) برای کودکان زیر 6 سال فواید کمی دارند و با خطراتی مانند: خواب آلودگی و گیجی و در موارد نادر افزایش ضربان قلب همراه هستند.

در سال 2008، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) توصیه کرد که داروهای سرماخوردگی و سرفه OTC نباید در کودکان زیر 2 سال استفاده شود و در سال 2011، FDA اعلام کرد که دیگر استفاده از سرفه و سرفه OTC را توصیه نمی کند. داروهای سرماخوردگی در کودکان زیر 4 سال توجه به این نکته ضروری است که هیچ درمان خاصی برای سرماخوردگی به جز تسکین علائم وجود ندارد. بهترین راه برای درمان سرماخوردگی، استراحت زیاد، نوشیدن مایعات و استفاده از مرطوب‌کننده برای رفع گرفتگی بینی است.

بهترین آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی کودکان

آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً برای درمان سرماخوردگی استفاده نمی‌شوند، زیرا ناشی از ویروس است، نه باکتری. آنتی بیوتیک ها فقط در برابر عفونت های باکتریایی عمل می کنند و در برابر عفونت های ویروسی موثر نیستند. آنتی بیوتیک‌ها در درمان سرماخوردگی موثر نیستند، داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به تسکین علائمی مانند: احتقان بینی، سرفه و گلودرد کمک کنند.

اگر کودک شما به عفونت باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی، سینوزیت یا ذات الریه تشخیص داده شود، ممکن است پزشک اطفال آنتی بیوتیک تجویز کند. در این موارد، پیروی از توصیه‌های پزشک اطفال و تکمیل دوره کامل آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده، مهم است، حتی اگر کودک شما قبل از اتمام دارو احساس بهتری داشته باشد. توجه به این نکته ضروری است که استفاده بیش از حد و استفاده نادرست از آنتی بیوتیک ها می‌تواند به توسعه باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک کمک کند. بنابراین مهم است که فقط درصورت نیاز واقعی از آنتی بیوتیک‌ها استفاده کنید و هرگز از آنتی بیوتیک‌های تجویز شده توسط شخص دیگری استفاده نکنید یا آنتی بیوتیک‌های باقیمانده را برای استفاده در آینده ذخیره نکنید.

باتوجه‌به گفته پزشکان متخصص کودک: 

"سرماخوردگی کودکان که به عنوان عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع است که کودکان خردسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم آن که شامل آبریزش بینی، احتقان، سرفه و گلودرد هستند در اثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شوند. در بیشتر موارد، سرماخوردگی کودک خود به خود و بدون نیاز به درمان دارویی برطرف می‌شود. با این حال، والدین می‌توانند با دادن داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش تب و تسکین درد و همچنین استفاده از قطره‌های آب نمک برای رفع احتقان به کاهش علائم و درمان سرماخوردگی کودکان کمک کنند. علاوه بر این، مهم است که اطمینان حاصل شود که اگر علائم بدتر شد یا بیش از یک هفته ادامه یافت، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید."

چرا کودکان زیاد سرما می خورند؟

کودکان به چند دلیل بیشتر از بزرگسالان سرما می خورند. یکی این است که سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال توسعه است، بنابراین ممکن است در مبارزه با عفونت‌ها به اندازه کافی موثر نباشند. علاوه بر این، کودکان هنگام حضور در مدرسه، بازی با دوستان و شرکت در فعالیت‌های دیگر با افراد و سطوح بیشتری تماس پیدا می‌کنند، که احتمال قرارگرفتن در معرض ویروس‌های سرماخوردگی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، از آنجایی که کودکان مجرای بینی کوچکتری نسبت به بزرگسالان دارند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی باشند. آن‌ها همچنین تمایل دارند بیشتر صورت، دهان و چشم‌های خود را لمس کنند، که می‌تواند با انتقال ویروس‌ها از دست‌ها به بینی یا دهان، شانس ابتلا به سرماخوردگی را افزایش دهد.

دلیل دیگر این است که ممکن است کودکان نسبت به انواع خاصی از ویروس های سرماخوردگی ایمنی ایجاد نکرده باشند. کودکان می‌توانند چندین بار سرما بخورند زیرا انواع مختلفی از ویروس‌های سرماخوردگی وجود دارد و مصونیت در برابر یک نوع ویروس ایمنی را برای سایرین تضمین نمی‌کند. در نهایت، کودکان می توانند از بزرگسالان نیز سرما بخورند، زیرا بزرگسالان می‌توانند ویروس‌های سرماخوردگی را ناقل و منتشر کنند، حتی اگر خودشان علائم سرماخوردگی را نداشته باشند.

سرماخوردگی کودک چند روز طول می کشد؟

مدت سرماخوردگی در کودکان می تواند متفاوت باشد، اما به طور متوسط حدود 7-10 روز طول می‌کشد. با این حال، علائمی مانند آبریزش بینی یا سرفه می تواند تا ۲ تا ۳ هفته ادامه داشته باشد. اگر علائم کودک در یک بازه زمانی معقول بدتر شد یا بهبود نیافت، مهم است که با یک متخصص اطفال مشورت کنید.

پیشگیری از سرماخوردگی کودکان و اطفال

برای پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان، آموزش اقدامات بهداشتی مانند شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون، پرهیز از دست زدن به صورت و چشم‌ها و پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه، ضروری است. علاوه بر این، تمیز نگه‌داشتن محیط کودک و اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار می‌تواند به جلوگیری از انتشار میکروب‌های سرماخوردگی کمک کند. همچنین توصیه می‌شود که کودکان واکسن آنفولانزا را برای محافظت از آنفولانزا که می‌تواند علائمی مشابه سرماخوردگی داشته باشد، دریافت کنند.

چه زمانی برای سرماخوردگی کودک خود به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولاً لازم نیست کودک را برای سرماخوردگی نزد پزشک ببرید، زیرا معمولاً طی یک یا دو هفته خود به خود برطرف می شود. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که در آن ممکن است برای سرماخوردگی کودک به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. این شامل:

• اگر کودک کمتر از 3 ماه سن دارد، زیرا ممکن است در معرض خطر عوارض ناشی از سرماخوردگی باشد.


• اگر کودک تب بالاتر از 101 درجه فارنهایت (38.3 درجه سانتیگراد) دارد.


• اگر علائم کودک پس از 10 تا 14 روز بدتر شود یا بهبود نیابد


• اگر کودک در تنفس مشکل دارد یا خس خس می کند


• اگر کودک سرفه‌های مداومی داشته باشد که خلط گلو کودکان ایجاد می کند


• اگر کودک سابقه آسم یا سایر مشکلات تنفسی داشته باشد

علائم دیگری مانند گوش درد، سردرد شدید یا گلودرد یا دل درد کودکان مستلزم رسیدگی و مراجعه به پزشک هستند.

سخن پایانی

سرماخوردگی در کودکان به شدت مسری است و معمولا با علائم مختلفی در آن‌ها پدیدار می‌شود و درمان آن گاها در منزل و با انجام مراقبت‌هایی صورت می‌گیرد ولی به طور کلی، همیشه ایده خوبی است که در صورت داشتن هرگونه نگرانی در مورد سلامت کودک خود با پزشک اطفال خود مشورت کنید. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر امیر زمانی، پزشک کودکان، از تشخیص صحیح بیماری و درمان قطعی فرزند خود مطمئن شوید.